Bóle brzucha. Ból żołądka. Przyczyny i domowe sposoby leczenia

» Stale aktualizowany artykuł o bólu brzucha na LeczeniePRO.pl/ból-brzucha »

Ból brzucha dzieli się na krótkotrwały (nagły, ostry) i przewlekły (nawracający), może być odczuwany w całej jamie brzusznej lub w określonych miejscach po lewej, po prawej stronie lub w dole brzucha. Najpopularniejsze przymiotniki charakteryzujące ból brzucha: ściskający, świdrujący, uporczywy, wzdymający, kolkowy, skurczowy i kłujący.

Jama brzuszna jako dolna część tułowia, rozciągająca się od przepony do miednicy, zawiera różne ważne życiowo organy tj. żołądek, nerki, wątroba oraz jelita, dlatego istnieje wiele możliwych przyczyn bólu brzucha - jest on wynikiem zaburzeń jednego z narządów lub układów znajdujących się w jamie brzusznej. Dlatego skuteczne leczenie bólu brzucha trzeba rozpocząć od postawienia trafnej diagnozy i określenia źródła problemu.

Narządy znajdujące się w jamie brzusznej są szczelnie pokryte gładką błoną tzw. otrzewną - jej uszkodzenie może spowodować wniknięcie bakterii z przewodu pokarmowego do jamy otrzewnej, co w konsekwencji skutkuje poważną infekcją o nazwie zapalenie otrzewnej.

Trzeba zaznaczyć, że ból także w innych miejscach ciała może sugerować problem w jamie brzusznej np. schorzenia wątroby mogą objawiać się bólem prawego barku i łopatki tzw. ból przeniesiony.

Najczęstsze przyczyny bólu brzucha

• zatrucie pokarmowe/zaburzenia trawienia prowadzące do: biegunki, wymiotów, zaparcia
• problemy menstruacyjne lub ciąża
• przepuklina rozworu przełykowego
• wrzód żołądka lub dwunastnicy lub inne uszkodzenia struktur brzucha
• choroba lokomocyjna

u dzieci:

• czynniki psychologiczne
• wzdęcia
• kolka
• zapalenie wyrostka robaczkowego
• zapalenie węzłów chłonnych wokół jelit

Przyczyny bólu brzucha - w zależności od jego typu i wieku osoby - oraz sposoby postępowania

Nagły ból brzucha u dorosłych

Gwałtowny, silny i stały ból brzucha u osoby dorosłej zawsze wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Ból może przybierać różne formy i być odczuwany w różnych miejscach jamy brzusznej.

Przyczyny nagłego bólu brzucha u dorosłych

• wrzód trawienny: silny ból poniżej mostka; grozi krwawieniem i perforacją; wskazania: leki zobojętniające kwaśność treści żołądka i natychmiastowy kontakt z lekarzem
• ostre zapalenie błony śluzowej żołądka: silny ból pod mostkiem; wymioty; wskazania: pilny kontakt z lekarzem
• kolka wątrobowa: silny, skurczowy ból pod prawym łukiem żebrowym; stolce blade, mocz ciemny; wskazania: pilny kontakt z lekarzem
• zapalenie wyrostka robaczkowego: silny i stały ból w dolnej, prawej części brzucha, często poprzedzony bólem w okolicy pępka; możliwa gorączka, biegunka, wymioty i poczucie choroby; wskazania: nie wolno jeść, pić i pilny kontakt z lekarzem
• zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit: ból kolkowy całego brzucha; biegunka i wymioty; wskazania: picie wody, wody z cytryną, płynów wieloelektrolitowych (nawet przy wymiotach) i natychmiastowy kontakt z lekarzem

Rzadkie przyczyny: odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie pęcherzyka żółciowego (kamica), ból nerki lub kolka (kamień w drogach moczowych), zapalenie jelita grubego (uchyłków), niedrożność jelit (zrosty, nowotwór, uwięźnięta przepuklina, skręt jelita), choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit, zator naczyniowy, rozwarstwiający tętniak aorty, kwasica metaboliczna u cukrzyków, zapalenie trzustki, zapalenie wątroby.

Nawracający ból brzucha u dorosłych

Nawracający ból brzucha z towarzyszącą utratą wagi i obecnością świeżej krwi w stolcu wymaga konsultacji lekarskiej. Pilna hospitalizacja jest niezbędna gdy stolec ma smoliste zabarwienie, co świadczy o krwawieniu w żołądku.

Przyczyny nawracającego bólu brzucha u dorosłych

• zespół jelita drażliwego: rozpierający, skurczowy, kolkowy ból zmniejszający się po pierdnięciu lub wypróżnieniu; na przemian biegunka z zaparciem; stolec grudkowy ze śluzem; wskazania: dolegliwość wywołana przez stres, dlatego należy zwalczać jego przyczyny i stosować techniki relaksacyjne; atak bólu zmniejszą środki rozkurczowe
• nawracające zakażenie dróg moczowych: częste oddawanie małych ilości moczu z bolesnym kłuciem i pieczeniem; gorączka; ból odczuwany w dole pleców i miednicy lub w lędźwiach jeśli choroba zajęła nerki; wskazania: natychmiastowy kontakt lekarski i rozpoczęcie leczenia antybiotykiem
• przewlekły wrzód trawienny: ciągły, rozdzierający ból poniżej mostka; może być łagodzony lub nasilany przez różne pokarmy; wskazania: kontakt lekarski w zwykłym trybie
• zaparcie: twardy stolec trudny do wydalenia; skurczowe, kolkowe bóle często odczuwane po lewej stronie brzucha; wskazania: więcej ruchu oraz płynów i błonnika w diecie
• zapalenie uchyłków jelita: silne, skurczowe bóle całego brzucha; gorączka; stolce biegunkowe ze śluzem i krwią; wskazania: natychmiastowy kontakt lekarski i antybiotykoterapia

Rzadkie przyczyny: kamienie żółciowe, choroba zapalna jelit, przerywana niedrożność jelit (np. zrosty w jamie brzusznej, nowotwór lub uchyłki jelita), celiakia (nietolerancja glutenu), nerwoból po półpaścu, kolka nerkowa (skurcz moczowodów), wodonercze (utrudniony odpływ moczu z nerki), przewlekłe zapalenie trzustki, zaburzenia psychosomatyczne.

Ból brzucha w ciąży

Bóle brzucha w ciąży zawsze wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej!

Przyczyny bólu brzucha w ciąży

• przeciążenie więzozrostu łonowego: silny ból w okolicy kości łonowej (bolesność przy dotyku), nasilający się w pozycji stojącej lub w czasie chodzenia; wskazania: odpoczynek i paracetamol od 4-tego miesiąca ciąży (niezbędna konsultacja lekarska)
• poronienie: obfite krwawienie z pochwy z bólami skurczowymi podobnymi do miesiączkowych; często traktowane jest jako spóźniona, obfita miesiączka; występuje w 20-40% przypadków wczesnych ciąż (pierwszy trymestr); wskazania: natychmiastowa konsultacja lekarska lub wizyta w szpitalu
• poród: bardzo silne bóle skurczowe, coraz dłuższe i silniejsze; 6% przypadków to poród przedwczesny; wskazania: kontakt z położną, ginekologiem lub wizyta w szpitalu
• odwarstwienie łożyska (oddzielenie łożyska od ściany macicy): intensywne krwawienie z pochwy w późnej ciąży z silnym bólem w dole brzucha; wskazania: natychmiastowy kontakt z pogotowiem i leżenie do momentu przybycia pomocy
• infekcja nerek (odmiedniczkowe zapalenie nerek; występuje najczęściej po porodzie lub po 20-tym tygodniu ciąży): gorączka, częste oddawanie małych ilości moczu, który może być mętny lub zabarwiony krwią; silny ból po jednej stronie pleców; wskazania: natychmiastowe przyjęcie antybiotyków i kontakt z lekarzem

Rzadkie przyczyny: zaparcia, hemoroidy, zespół jelita drażliwego, ciąża pozamaciczna (płód rozwija się poza macicą; jednostronny, silny ból w dole brzucha po zatrzymaniu miesiączkowania), zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie woreczka żółciowego, krwawienie z włókniaka lub mięśniaka, skręcenie lub pęknięcie torbieli lub nowotworu jajnika, pęknięcie macicy.

Ból brzucha u dziecka

Bóle brzucha u dzieci zwykle są łagodne i dotyczą różnych okolic jamy brzusznej. Przyczyny bólu rzadko bywają poważne, ale mogą również świadczyć o chorobie jelit lub o zmianach wymagających interwencji chirurgicznej.

Niezależnie od charakteru bólu (nagły - przewlekły) trzeba zawiadomić lekarza i poinformować go o towarzyszących objawach takich jak gorączka i wymioty, a u niemowlęcia odmowa picia z butelki, nieprawidłowy pasaż jelitowy (zaparcie, biegunka, ślady krwi w kale), brak przyrostu masy ciała lub wyraźne chudnięcie.

Przyczyny nawracającego bólu brzucha u dzieci

• nawracające infekcje wirusowe: ból brzucha z łagodną gorączką; wskazania: odpoczynek, dużo płynów i paracetamol, kontakt lekarski w razie potrzeby
• migrena brzuszna: jest wywoływana przez napięcie nerwowe, depresję lub permanentnie złe samopoczucie (trudności osobiste lub w stosunkach z otoczeniem np. kłopoty w szkole, obawa przed rozłąką); może towarzyszyć innej chorobie; wskazania: stosowanie technik relaksacyjnych i kontakt lekarski w trybie zwykłym
• nawracające zakażenie dróg moczowych: gorączka; bolesne i częste oddawanie moczu; wskazania: natychmiastowy kontakt lekarski i leczenie antybiotykami (nie może dojść do zakażenia nerek i ich bliznowacenia)
• zaparcie: kolkowy lub skurczowy ból; po wydaleniu twardego stolca może pojawić się luźny i obfity; wskazania: więcej ruchu oraz płynów i błonnika w diecie
• alergia pokarmowa: biegunka i ból brzucha; wskazania: identyfikacja alergena i jego unikanie

Rzadkie przyczyny: celiakia, niedrożność dróg moczowych, pasożyt przewodu pokarmowego, cukrzyca, gruźlica, padaczka, zapalenie naczyń krwionośnych, anemia serpowatokrwinkowa.

Przyczyny ostrego bólu brzucha u dzieci

• ostre wgłębienie jelita
• zapalenie wyrostka robaczkowego
• uwięźnięcie przepukliny

trzy powyższe przypadki wymagają interwencji chirurgicznej

• zapalenie żołądka i jelit
• choroba okrężnicy
• zakażenie dróg moczowych
• zapalenie wątroby w fazie początkowej
• grypa

Ból brzucha. Porada lekarska

Gdy ból jest silny lub trwa dłużej niż 24 godziny, zawsze trzeba szukać porady lekarskiej.
Podczas diagnozy lekarz delikatnie zbada palcami lub opuka bolesne miejsca: stłumiony odgłos może świadczyć o obecności płynu lub nowotworu. Do osłuchania odgłosów pracy jelit używa się stetoskopu: bardzo głośne szmery mogą wskazywać na niedrożność mechaniczną lub poważne problemy z trawieniem.

Istotne dla lekarza objawy to obrzęk, biegunka, zaparcie, nieprawidłowe stolce, problematyczne oddawanie moczu, wzdęcia, zgaga, wymioty, krwawienia z pochwy i bolesne miesiączki.
Po zbadaniu dziecka z bólem brzucha lekarz może zlecić dodatkowe badania lub nawet obserwację w szpitalu aby uściślić rozpoznanie.

Domowe sposoby na ból brzucha. Preparaty naturalne i zioła

Triphala - legendarna mieszanka 3 indyjskich owoców naturalnie regulująca funkcję przewodu pokarmowego zalecana przy dolegliwościach żołądkowo-jelitowych tj. biegunka, wzdęcia, gazy, zgaga, zaparcia, niestrawność, mdłości, bóle i stany skurczowe przewodu pokarmowego, zespół jelita drażliwego, wrzodziejące zapalenie jelit, uchyłkowatość jelit.

Ostropest plamisty - roślina o wybitnym działaniu oczyszczającym szczególnie wątrobę wskazana przy zatruciach pokarmowych, zapaleniu dróg żółciowych i woreczka żółciowego, kamicy, chorobach wątroby i jelit, chorobie lokomocyjnej, wzdęciach, bólach brzucha, mdłościach, odbijaniu, niedoborze lub niedokwaśności soków żołądkowych, nerwicy żołądka.

Cystone - ziołowa mieszanka ayurvedyjska wykorzystywana w skutecznym leczeniu m.in. kamicy i towarzyszących jej bólów w obrębie jamy brzusznej.

Błonnik witalny (babka płesznik i jajowata) - szczególnie zalecany przy zaparciach i hemoroidach, efektywnie oczyszcza jelita dzięki czemu skutecznie stabilizuje ich funkcje.

Colostrum - naturalna odżywka odpornościowa wspomagająca leczenie chorób m.in. żołądka i jelit.

Amol - alkoholowa mieszanka ziołowa wskazana przy nieżycie jelit, wzdęciach, mdłościach i bólach brzucha.

Napary ziołowe

• Miodokrzew - działa przeciwskurczowo, łagodzi bóle brzucha i kolki, pobudza apetyt.
• Rumianek - rozluźnia układ nerwowy, niweluje wzdęcia i napięcia jamy brzusznej, łagodzi kolkę u niemowląt i ból brzucha u dorosłych.
• Malina - łagodzi bolesne skurcze mięśni gładkich jelit.
• Mięta - zioło powszechnie wykorzystywane w łagodzeniu m.in. dolegliwości żołądkowych.
• Melisa - łagodzi napięcie nerwowe, rozstroje żołądka i przewodu pokarmowego, zmniejsza wzdęcia i gazy, niweluje napięcie jelita grubego (rozkurcza mięśnie gładkie jelit), pobudza trawienie i zwiększa wydzielanie soku żołądkowego.

Domowa nalewka anyżowa

20g ziaren anyżu zalać 250ml spirytusu i odstawić na 2 tygodnie w ciemne miejsce. Następnie zlać płyn do butelek a pozostałe ziarna jeszcze raz zalać 250ml wódki i zostawić na 2 tygodnie. Na koniec połączyć obie nalewki i dodać miód. Pić 3x dziennie 15-20 kropli.