Cukrzyca. Objawy i domowe sposoby leczenia. Dieta i styl życia

» Stale aktualizowany artykuł o leczeniu cukrzycy na LeczeniePRO.pl/cukrzyca »

Cukrzyca (łac. diabetes) jest najczęstszą chorobą trzustki, czyli gruczołu produkującego hormon o nazwie insulina - zmniejszenie lub brak wydzielania przez trzustkę insuliny powoduje cukrzycę.

Organizm potrzebuje insuliny, aby doprowadzać glukozę (cukier) do komórek i użytkować ją. Niedobór insuliny powoduje nadmiernie wysoki poziom glukozy we krwi i w moczu (hiperglikemia), co jest przyczyną zaburzeń funkcji wielu narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Normalny poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka zawiera się w przedziale 80-120 miligram na 100ml (decylitr) krwi (mg/dl lub mg%) - na czczo prawidłowa glikemia to 65-100mg/dl.

Rozróżnia się 2 główne typy cukrzycy

• cukrzyca typu 1 (I, insulinozależna, młodzieńcza, dziecięca); najczęściej ujawnia się przed 40 rokiem życia; zwykle nagłe i całkowite ustanie produkcji insuliny z powodu zniszczenia komórek trzustki przez własny układ odpornościowy (autoagresja, cukrzyca autoimmunologiczna); łatwiejsza w identyfikacji; wymaga wstrzykiwania insuliny w warstwę tkanki podskórnej (iniekcje wykonuje się 5 razy dziennie w zależności od możliwości i trybu życia)
• cukrzyca typu 2 (II, insulinoniezależna, dorosłych); najczęstsza postać cukrzycy; zwykle ujawnia się po 40 roku życia; wytwarzanie insuliny jest niewystarczające w stosunku do potrzeb organizmu ze względu na zmniejszoną wrażliwość tkanek na insulinę - insulinooporność - komórki nie potrafią reagować na normalny poziom insuliny, a wówczas trzustka zwiększa wytwarzanie insuliny, ale nie może utrzymywać natężonej produkcji hormonu przez dłuższy czas, czyli nie jest w stanie wydzielać wystarczającej ilości insuliny zapewniającej stabilność poziomu glukozy w organizmie; trudniejsza w identyfikacji - może pozostawać niezdiagnozowana nawet przez kilka lat; iniekcje insulinowe wykonuje się na początku leczenia i w przypadku postępowania choroby

Trwają badania nad zastąpieniem wstrzyknięć insuliny (pen/pióro lub strzykawka), sprajami donosowymi i doustnymi, plastrami, tabletkami oraz inhalatorami (dostępne od początku 2006r.). Innym rozwiązaniem jest pompa insulinowa zapewniająca stały, podskórny dopływ insuliny (infuzja). Jednak społeczeństwo lobbowane przez koncerny farmaceutyczne nie zwraca uwagi na efektywność "surowej diety".

Cukrzyca dotyczy około 5% ludzi (w Polsce około 1,5mln. osób), 90% z nich to cukrzyca typu 2 - liczba chorych wzrasta na całym świecie, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, gdzie otyłość i brak aktywności fizycznej jest społeczną plagą. Zachorowalność rośnie z wiekiem - na cukrzycę choruje 1-2% populacji poniżej 50 roku życia, ale już 10% powyżej 65 lat. Aż 70-75% wszystkich cukrzyków (inaczej diabetyków) nie jest świadoma swojej choroby, która często daje łagodne i łatwe do przeoczenia objawy.

Cukrzyca typu 1 to w Polsce problem 100-200 tysięcy ludzi, a insuliną leczy się około 300 tysięcy chorych.

Rosnąca liczba cukrzyków jest niepokojąca - według szacunków WHO:

• 1985r. - 30mln. ludzi
• 1995r. - 135mln. ludzi
• 2000r. - 171mln. ludzi
• szacunki na 2030r. to 366mln. diabetyków 

Przyczyny cukrzycy i czynniki ryzyka

• uwarunkowania genetyczne, czyli rodzinna cukrzyca (nie wyzwala choroby; wśród osób z genami sprzyjającymi cukrzycy, tylko niewielki odsetek choruje; dziedziczność dotyczy bardziej typu 2)

typ 1 (u wielu pacjentów wykrywa się przeciwciała przeciw białkom mleka krowiego):

• karmienie niemowląt krowim mlekiem stymuluje układ odpornościowy do niszczenia komórek trzustki, dlatego karmienie piersią zmniejsza ryzyko powstania cukrzycy I u dziecka i może mieć także znaczenie w zapobieganiu cukrzycy II u matki
• infekcja wirusowa atakująca trzustkę
• stres
• kontakt z określonymi lekami i substancjami chemicznymi

typ 2:

• podeszły wiek
• pochodzenie azjatyckie lub afrokaraibskie
• nadwaga, szczególnie z gromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicach talii

Objawy niekontrolowanej cukrzycy

• wzmożone pragnienie (polidypsja)
• częste wydalanie dużych ilości moczu (poliuria)
• nadmierny apetyt
• otyłość
• zmęczenie
• nieuzasadniona utrata masy ciała
• świąd i pleśniawki okolic płciowych
• zaburzenia widzenia (30% przypadków utraty wzroku w populacji europejskiej spowodowana jest cukrzycą)
• mrowienie dłoni i stóp
• spadek odporności
• utrudnione gojenie ran

Leczenie cukrzycy polega przede wszystkim na utrzymaniu stężenia glukozy i tłuszczów we krwi na poziomie możliwie zbliżonym do normy (normoglikemia). Schemat postępowania opiera się zawsze o 3 fundamentalne zasady:

dieta cukrzycowa, regulowanie masy ciała i aktywność fizyczna, czyli zdrowy tryb życia.

Możliwe jest znaczne złagodzenie, a nawet wyeliminowanie wszystkich objawów cukrzycy pod jednym warunkiem - trzeba bezwzględnie przestrzegać generalnych zasad i wspólnych ustaleń z lekarzem prowadzącym.

Oto wskazówki i zalecenia dla osób chorych na cukrzycę, przy czym każda zmiana dotychczasowego trybu życia wymaga konsultacji lekarskiej.

Domowe sposoby na cukrzycę. Jak żyć z cukrzycą? Wskazówki dla diabetyków

Dieta musi zostać dostosowana do indywidualnych potrzeb i trybu życia każdego pacjenta, jednak zawsze musi spełniać wszystkie wymogi zdrowej diety. Generalne zalecenia dietetyczne brzmią następująco:

• węglowodany: dieta w cukrzycy II powinna zawierać około 50% kalorii pochodzących z węglowodanów, najlepiej wyłącznie złożonych i jak najmniej prostych; 1g. węglowodanów zawiera 4 kalorie
• białka powinny stanowić od 12 do 20% całkowitej ilości kalorii; 1g. białka to 4 kalorie
• tłuszcze w diecie trzeba ograniczyć do maksymalnie 30% kalorii, przy czym należy zupełnie wyeliminować tłuszcze nasycone, zastępując je wielonienasyconymi, jednonienasyconymi lub węglowodanami złożonymi
• włókna pokarmowe (błonnik, produkty skrobiowe): ich podaż należy zwiększyć do 40g. dziennie; najlepsze źródła włókien to nasiona babki płesznik i jajowatej, pełnoziarniste produkty z pszenicy, jęczmienia, owsa (np. pieczywo pełnoziarniste), warzywa strączkowe (np. fasola, groch, soczewica) i zielone oraz owoce; włókna rozpuszczalne w wodzie, gdy wchodzą w skład diety niskotłuszczowej, obniżają stężenie tłuszczów i cholesterolu we krwi, co jest szczególnie istotne w leczeniu cukrzycy; ponadto zwalniają wchłanianie składników pokarmowych dostarczających energię (m.in. cukrów) z pożywienia, dzięki czemu powstają lepsze warunki dla działania insuliny, co w konsekwencji stabilizuje poziom cukru we krwi; błonnik zmniejsza też uczucie głodu - pęcznieje w przewodzie pokarmowym dając uczucie sytości, co jest ważne dla osób otyłych liczących kalorie; dodatkowo pokarmy o wysokiej zawartości błonnika są bogatym źródłem witamin i soli mineralnych
• cholesterol: dzienne spożycie cholesterolu nie może przekraczać 300mg.; należy ograniczyć w jadłospisie podroby, żółtka jaj, tłuszcze zwierzęce i mleko; zalecane jest spożywanie odtłuszczonego nabiału

Ogólne wskazówki dietetyczne

• świeże owoce i warzywa są wskazane w dużych ilościach (bogate źródła błonnika i witamin) ale... należy unikać spożywania większych porcji bardzo słodkich owoców tj. winogrona czy mango; w przypadku owoców w puszkach należy wybierać te w naturalnych sokach, a nie w syropie
• rezygnacja z tłuszczów nasyconych dodatkowo zwiększających ryzyko choroby wieńcowej serca
• ograniczenie soli i słonych pokarmów (produkty konserwowane i wędzone)
• unikanie cukrów prostych (słodzone napoje, suszone owoce, słodycze)

Surowa dieta wegańska. Film "Simply Raw - Reversing diabetes in 30 days" (Po prostu na surowo - cofanie cukrzycy w 30 dni) opowiada o skuteczności diety, którą najlepiej określi kilka przymiotników: organiczna, enzymatyczna, surowa, bezcukrowa, wysokobłonnikowa, wysokowęglowodanowa, niskobiałkowa, niskotłuszczowa, czyli brak mięsa (lub ograniczenie), brak nabiału, brak pieczywa, brak gotowanych zbóż, brak cukru, brak kofeiny, brak białej mąki plus:

• nic nie jest ogrzewane powyżej 50°C
• wszystko jest wysokiej jakości
• nieprzetworzone
• wegańskie posiłki 3 razy dziennie zawierające: jarzyny, orzechy, awokado, kiełki, sałata, pomidory, ogórki, papryka, czerwona cebula, seler, fasola, kakao itp.

Wyjątkowo inspirujący film dokumentalny z ważną konkluzją: "Podstawową kwestią w leczeniu cukrzycy jest to, co wkładamy do ust" i to wystarczy zamiast dożywotniego przyjmowania leków rujnujących zdrowie i skracających życie! Obalany jest mit farmakologii.

Słodziki zamiast cukru. Dieta cukrzycowa wymaga ograniczenia podaży cukrów prostych, czyli jednocukrów, a także dwucukrów, do których należy cukier stołowy pozyskiwany z trzciny cukrowej lub buraków (sacharoza). Umiarkowane ilości cukru rafinowanego są dozwolone wyłącznie w przypadkach leczonej cukrzycy u pacjenta bez nadwagi. W pozostałych wypadkach wskazana jest fruktoza (cukier owocowy) lub syntetyczne słodziki zamiast cukru, tj.:

• aspartam: niekaloryczny, jednak kontrowersyjny, gdyż zwiększa ryzyko występowania chorób pęcherza moczowego
• sacharyna: niekaloryczna
• sorbitol: kaloryczny

Fruktoza (kaloryczna) jest najbezpieczniejsza, jednak u osób z małą rezerwą insulinową podnosi stężenie trójglicerydów. W dużych ilościach może wywołać biegunkę (podobnie jak sorbitol). Jako cukier prosty, ulegający przemianie w organizmie do glukozy, może spowodować przy niestabilnej cukrzycy tzw. przecukrzenie. Wprowadzenie do diety fruktozy zamiast sacharyny to podaż dodatkowych kalorii, co trzeba liczyć i kontrolować.

Liście stewii od stuleci wykorzystuje tradycyjna medycyna indiańska w leczeniu cukrzycy. Stewia jest uważana za w pełni naturalny słodzik bez kalorii, 250-450 razy słodszy od sacharozy. Roślinę można uprawiać samodzielnie. Stewia to doskonała alternatywa dla diabetyków o czym świadczy jej rosnąca popularność.

Olej kokosowy w kuchni diabetyka jest mocno wskazany. Można nim zastąpić masło i oleje do smażenia. Jest źródłem unikalnych nasyconych kwasów tłuszczowych o średniej długości, które są łatwiej metabolizowane, dzięki czemu sprzyjają utracie wagi korzystnej dla otyłych cukrzyków. 

Suplementy naturalne i zioła wspierające leczenie cukrzycy ...

• Minerały Schindele - wyjątkowa mieszanka 34 naturalnych minerałów, zalecana w diecie cukrzycowej
• Chlorella - alga słodkowodna, najbogatsze źródło chlorofilu + witamina B12 i wapń; wzmacnia układ immunologiczny, poprawia pamięć i koncentrację, wspomaga usuwanie toksyn z organizmu
• Młody jęczmień - enzymatyczny suplement diety stworzony z ekologicznego młodego jęczmienia, naturalna formuła multiwitaminowo-mineralna
• Koenzym Q10 - u chorych na cukrzycę uzupełnianie niedoboru koenzymu powoduje wyraźne obniżenie glikemii
• Colostrum - bioaktywna odżywka immunologiczna o szerokim spektrum leczenia
• Triphala - ayurvedyjska kompozycja 3 ziół obniżająca poziom cukru we krwi
• Ostropest plamisty - odtruwa organizm i regeneruje wątrobę w przebiegu cukrzycy

Zalecane łączenie preparatów naturalnych w terapie synergiczne regulujące funkcję układu krążenia:

• Błonnik witalny + Gynostemma królewska
• Błonnik witalny + Abana

Częste jedzenie małych porcji. Organizm cukrzyka łatwiej przyswaja mniejsze ilości pokarmu, ze względu na zagospodarowanie glukozy. Gdy jest mniej glukozy i insuliny, poziom glukozy we krwi stabilizuje się. Wzorcowy schemat diety cukrzycowej to 3 małe posiłki plus 1-2 przekąski (owoce, warzywa, herbatniki) między posiłkami.

Alkohol. Maksymalne dawki przy cukrzycy to 60g. wódki, 240g. wina lub 700g. piwa. Alkohol należy pić podczas jedzenia - obowiązuje bezwzględna zasada, że chory na cukrzycę nie powinien spożywać alkoholu w jakiejkolwiek postaci na czczo.

Najlepsze jest słabe piwo lub wytrawne wino, gdyż zawierają mniej węglowodanów. Alkohol trzeba traktować jak tłuszcz - jest wysokokaloryczny, a jego metabolizm przebiega podobnie jak przemiana tłuszczów, dlatego kalorie spożywane w alkoholu muszą być zamieniane z kaloriami dostarczonymi w tłuszczach tzn. wypita porcja alkoholu to mniejsza porcja tłuszczu do spożycia.

Nie wolno palić papierosów. Wielowymiarowa szkodliwość tytoniu zwiększa także ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy.

Zakazane są syntetyczne rybie kwasy tłuszczowe omega-3 w kapsułkach, które zapobiegają miażdżycy, ale jednocześnie podwyższają poziom glukozy we krwi. Natomiast wskazane jest spożywanie tłustych ryb oraz oleju lnianego, który zawiera kwas ALA z grupy omega-3 zwiększający wrażliwość błon komórkowych na działanie insuliny, co łagodzi wahania cukru we krwi oraz korzystnie wpływa na uszkodzenia nerwów.

Dodatkowa suplementacja diety. Dieta cukrzycowa zapewnia wystarczające dawki witamin i składników mineralnych, jednak w indywidualnych przypadkach mogą istnieć wskazania do uzupełniającej suplementacji, o której zawsze decyduje lekarz.

Dodatkowe dawki wymienionych poniżej substancji trzeba zawsze przyjmować po jedzeniu, chyba że zaznaczono inaczej. Wszystkie z nich wywierają silne, a nawet toksyczne działanie. Lekarz prowadzący powinien uważnie kontrolować stan swoich pacjentów i w razie potrzeby modyfikować leczenie:

• chrom GTF (glucose tolerance factor - czynnik tolerancji glukozy) wzmacnia działanie insuliny; najlepiej przyswajalna postać to pikolinian chromu; wiele związków chromu uzyskuje się z drożdży piwnych, dlatego przeciwwskazaniem do tego leczenia jest uczulenie na drożdże
• niacyna to witamina B3 wzmagająca działanie chromu; należy ją przyjmować podczas jedzenia i ostrożnie dawkować
• witamina B6 uczestniczy w wielu reakcjach wewnątrzkomórkowych; przebieg cukrzycy zwiększa zapotrzebowanie na tę witaminę, jednak w dużych dawkach jest toksyczna
• witamina B1 (tiamina) odgrywa istotną rolę w procesach metabolizmu glukozy
• inozytol to kolejna witamina z grupy B, która występuje w lecytynie; zapobiega uszkodzeniom nerwów z powodu wysokiego poziomu cukru 
• kwas antocyjaninowy, czyli wyciąg z czarnej jagody (borówka czarna) obniża poziom cukru we krwi
• witamina C wspiera zwalczanie infekcji, gojenie ran i produkcję kolagenu, czyli białka ustrojowego występującego we wszystkich tkankach
• cynk (pikolinian lub glukonian) stymuluje wzrost i odporność, przyspiesza gojenie zmian tkankowych
• magnez spełnia istotną rolę w wytwarzaniu energii przez komórki; najlepiej przyjmować go formie chelatowanej, czyli związanej z żelazem; cukrzyca potęguje tendencje do utraty magnezu przez nerki
• czosnek hamuje rozwój grzybów; najwygodniej przyjmować kapsułki; cukrzyca sprzyja zakażeniom grzybiczym, gdyż podwyższony poziom glukozy tworzy dla nich korzystne środowisko
• pałeczki kwasochłonne chronią jelita przed rozwojem drożdży; znajdują się one w jogurcie i kefirze, a także są dostępne w postaci kapsułek

Sprawdź recenzję z analizą składu suplementów diety typu PREMIUM: Witamina B Complex • Witamina C - 3 źródła naturalne! • Magnez + Cynk + Witamina B6 »

Normalizacja masy ciała - schudnięcie jest kluczowe. Wśród cukrzyków 80% z nich ma nadwagę. Otyłość może spowodować zanik receptorów insulinowych, a wówczas cukier nie przenika do komórek i pozostaje we krwi. Dlatego tak istotna jest właściwa dieta i aktywność fizyczna prowadzące do normalizacji wagi i wyrównania poziomu glukozy we krwi. Czasami wystarczy schudnięcie o 2-4kg., by stan chorego się poprawił.

Jednak zakazane jest stosowanie głodówek, cudownych diet i opuszczanie poszczególnych posiłków. Takie zabiegi nie są skuteczne i mogą doprowadzić do zupełnej utraty kontroli nad cukrzycą, gdyż same się niwelują - jeden dzień głodówki może wyzwolić nadmierny apetyt przez następne 3 dni. Cukrzyk musi stale kontrolować wagę ciała poprzez permanentne przestrzeganie zdrowej diety i większą aktywność fizyczną. Pomocne mogą być diety prezentowane przez Vitalia.pl

Wspólna walka. Osobie z cukrzycą pomoże wspólna zmiana z całą rodziną dotychczasowych nawyków żywieniowych i przejście na zdrową dietę niskokaloryczną.

Aktywność fizyczna to obok właściwej diety i odchudzania, trzeci filar skutecznego leczenia cukrzycy. Regularne ćwiczenia o umiarkowanej intensywności są pożyteczne z kilku względów:

• regulują stężenie glukozy we krwi
• zmniejszają poziom złego cholesterolu i trójglicerydów z jednoczesnym zwiększeniem stężenia dobrego cholesterolu
• ułatwiają kontrolowanie masy ciała
• podnoszą wytrzymałość organizmu
• zapewniają regenerujący i spokojny sen
• wpływają korzystnie na nastrój i samopoczucie
• zwiększają liczbę receptorów insulinowych na powierzchni komórek, co ułatwia glukozie wejście do wnętrza komórek, dlatego aktywność fizyczną można porównać do zastrzyku insuliny
• zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i pomagają kontrolować ciśnienie tętnicze; ruch kończyn poprawia w nich krążenie; zmuszenie serca do wysiłku, wzmacnia je

Najkorzystniejszą formą wysiłku fizycznego u osób z cukrzycą są ćwiczenia angażujące duże grupy mięśni tj.:

• chodzenie, zwłaszcza szybkie jest uważane za najlepsze ćwiczenie dla cukrzyków; marsz to najbezpieczniejszy i najmniej stresujący sport, który zwiększa skuteczność każdej jednostki insuliny (podawanej pozaustrojowo lub wytwarzanej przez organizm); dodatkowo spacery nie wymagają stosowania żadnego sprzętu; codzienne pokonywanie 1,5km. powoduje spalenie 100 kalorii, dzięki czemu w ciągu roku można zrzucić minimum 5kg.
• jogging
• pływanie
• wiosłowanie
• jazda na rowerze

Ćwiczenia powinny być wykonywane regularnie, minimum 3 razy w tygodniu po 20-30 minut, a najlepiej codziennie (2,5 godziny aktywności tygodniowo). Nawet 2-3 dni przerwy mogą źle wpływać na stan chorego.

Jednak podjęcie ćwiczeń wymaga uprzednio konsultacji lekarskiej (możliwe zalecenie wykonania próby wysiłkowej) oraz wyeliminowania ewentualnych przeciwwskazań i powikłań np. podwyższone ciśnienie krwi, trzeba najpierw obniżyć.

Zakazany jest wysiłek wymagający podnoszenia, wypychania lub przyciągania ciężkich przedmiotów, gdyż powoduje podwyższenie poziomu glukozy we krwi i ciśnienia, a także uszkodzenia oczu.

Higiena jamy ustnej. Cukrzyca zwiększa podatność na zakażenia, przez co wzrasta zagrożenie chorobami dziąseł, które najczęściej mają podłoże infekcyjne. Dlatego należy regularnie odwiedzać stomatologa i dokładnie czyścić zęby, aby nie dopuścić do tworzenia się kamienia nazębnego.

Druga sprawa to idealne dopasowanie protez zębowych - źle dobrana proteza, mostek czy korona podrażnia dziąsła, co u cukrzyka może wywołać poważną infekcję. Dlatego osobom z cukrzycą odradza się implanty.

Stres, depresja, napięcie nerwowe i niepokój wpływają destabilizująco na cukrzycę z 2 względów:

1. doprowadzają do skoków stężenia glukozy
2. często powodują, że chory zapomina o swojej podstawowej chorobie i w konsekwencji nie przestrzega reguł leczenia

Cukrzyca sama w sobie jest poważnym stresem dla pacjenta. Jednak przed wizytą u psychologa lub psychiatry, warto podjąć próby samodzielnego leczenia stresu i depresji.

Techniki relaksacyjne polegają m.in. na sterowaniu oddechem, wizualizacji i pozytywnym myśleniu, czyli tzw. terapia percepcyjna - poznawanie sposobu myślenia, który wpływa pozytywnie na nastrój np.:

zamiast
Mam paskudne nogi z powodu śladów po iglelub
Czuję dyskomfort za każdym razem, gdy oddaje moczpozytywne przeformułowania:
Przecież tych drobnych znaczków na nogach nikt nie zauważyi
Test moczu to wyłącznie badanie chemiczne

Wielu cukrzyków żyje swoją chorobą - ich aktywność koncentruje się na cukrzycy i wszystko po za nią jest nieważne, a to depresyjnogenny błąd. Wymóg przestrzegania diety nie musi wpływać na cały tryb życia. Zamiast kilku czekoladek na poprawę samopoczucia można bez problemu znaleźć alternatywne przyjemności np. kakao, liść stewii, seans filmowy, seks, zakupy czy telefon do dawno nie widzianych przyjaciół.

Testy krwi. Mimo tego, że zestawy do badania stężenia glukozy we krwi (» glukometry) są kosztowne, jest to bardzo pożyteczna inwestycja - test należy wykonywać na czczo (8-14 godzin od ostatniego posiłku). Badanie moczu za pomocą barwiących pasków diagnostycznych u osób z cukrzycą typu 2, szczególnie starszych jest mało miarodajne, gdyż poziom glukozy we krwi może osiągnąć wysokie wartości, zanim przejdzie do moczu. Po za tym, badanie krwi umożliwia wykrycie hiperglikemii, często bezobjawowej.

W cukrzycy o łagodnym lub średnio-ciężkim przebiegu nie ma potrzeby badania krwi 4 razy dziennie. Częstotliwość i sposób wykonywania badania należy ustalić z lekarzem.

Wskazówki prawidłowego stosowania glukometru (dokładny i wiarygodny pomiar):

• nigdy nie wolno używać alkoholu i środków dezynfekujących do przemywania palca przed nakłuciem - alkohol obniża poziom cukru, a jego resztki mogą zmienić skład chemiczny kropli krwi na opuszku
• do mycia rąk przed nakłuciem nie wolno stosować mydła niewiadomego pochodzenia - może zawierać środki dezynfekujące
• podczas mycia rąk należy masować opuszek wybrany do nakłucia - woda zmiękczy skórę i ułatwi iniekcje, a masaż doprowadzi do opuszka świeżą krew
• mycie rąk ciepłą wodą dodatkowo zwiększy ukrwienie dłoni
• zaleca się boczne nakłucia opuszka - pobieranie krwi z czubka opuszka może być bolesne

Uwaga na leki bez recepty. Trzeba zachować dużą ostrożność m.in. w przypadku wszystkich szeroko reklamowanych preparatów, gdyż wiele z nich zawiera cukier lub substancje wpływające na jego poziom we krwi. Zawsze należy przeczytać informację o przeciwwskazaniach do stosowania leku, zapytać farmaceutę w aptece lub lekarza. Trzeba także uważnie obserwować reakcję własnego organizmu na nowy lek.

Popularne składniki o potencjalnie szkodliwym działaniu to:

• aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy w dużych dawkach może powodować spadek stężenia glukozy we krwi; dopuszczona dawka to 1-2 tabletki
• kofeina to główny składnik wielu preparatów odchudzających, na ból głowy i przeziębienie; w dużych dawkach podnosi poziom cukru we krwi 
• efedryna i adrenalina wchodzą w skład leków stosowanych w chorobach dróg oddechowych; u cukrzyków (II) mogą podwyższać poziom glukozy we krwi
• fenylefryna zawarta w lekach poprawiających drożność nosa także podnosi stężenie glukozy

Pielęgnacja stóp. Jednym z największych zagrożeń w przebiegu cukrzycy jest uszkodzenie stóp. Dodatkowo uszkodzenie nerwów zmniejsza odczuwanie bólu i dlatego cukrzyk bagatelizuje istniejący problem. Zmiany w naczyniach krwionośnych powodują, że uraz i zakażenia trudniej się goją. Nawet małe zadrapanie może wywołać zgorzel i konieczność amputacji, a wówczas powstaje duże prawdopodobieństwo, że w ciągu następnych 3-5 lat trzeba będzie amputować drugą kończynę.

Właśnie dlatego tak istotne jest właściwe dbanie o nogi przy cukrzycy - oto rady profilaktyczne:

• zrzucenie zbędnego balastu, czyli odchudzanie - stopy to fundament ciała i im większy ciężar na nie oddziałuje, tym łatwiej i szybciej fundament ten ulega zniszczeniu
• kontrola stanu stóp kilka razy dziennie - należy zwracać uwagę na każdą zmianę skórną tj. zaczerwienienie, zasinienie, skaleczenie, pęcherze, pęknięcia skóry, odparzenia czy obrzęki
• właściwa higiena stóp - codzienne dokładne mycie nóg wodą i łagodnym mydłem, staranne osuszanie
• stopy muszą być suche - przestrzenie między palcami należy posypywać zasypką lub pudrem do stóp i często zmieniać skarpetki
• pielęgnacja paznokci - trzeba je obcinać krótko i w poprzek, a pierwszy objaw grzybicy to sygnał do szybkiej wizyty u lekarza
• nie wolno chodzić boso, długo moczyć stóp i używać pumeksu
• ciepło w zimne dni - wskazane jest ubieranie grubszych skarpet, natomiast niewskazane ogrzewanie stóp gorącą wodą lub poduszką elektryczną, co może łatwo doprowadzić do oparzenia
• obuwie oraz skarpetki muszą być wygodne i bardzo dobrze dopasowane - nie mogą być ani za małe, ani za duże - buty i skarpety stanowią zabezpieczenie stóp, co jest szczególnie istotne dla osób z cukrzycą

Napady hipoglikemii, czyli cukier zawsze przy sobie. Cukrzyca zwiększa podatność na hipoglikemie, czyli niedocukrzenie - nadmierny spadek poziomu cukru we krwi. Hipoglikemia w przypadku cukrzycy jest najczęściej spowodowana:

• przyjęciem za dużej dawki insuliny
• pominięciem, opóźnieniem, niestrawieniem lub zbyt małym posiłkiem
• podjęciem nie planowanego, zbyt intensywnego wysiłku fizycznego.

Łagodne objawy niedocukrzenia to drętwienie ust, pocenie się, dreszcze, szybkie bicie serca, uczucie drżenia w klatce piersiowej, duszność, niepokój, pobudzenie i głód. W takiej sytuacji pierwsza pomoc polega na szybkim spożyciu cukru (min. 10-20g. glukozy) w obojętnej postaci: słodki napój, batonik czy cukierki to obowiązkowy ekwipunek osoby chorej na cukrzycę z tendencją do hipoglikemii. Wkrótce po tym chory powinien zjeść posiłek zawierający skrobię np. kanapkę lub danie obiadowe. Ostre objawy niedocukrzenia (m.in. omdlenie i śpiączka) wymagają interwencji lekarskiej.

Aromaterapia może wspomóc łagodzenie objawów cukrzycy. Wskazany jest olejek geraniowy.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca u kobiet ciężarnych rozwija się w drugim i trzecim trymestrze ciąży, gdy organizm nie może wytworzyć większej ilości insuliny w odpowiedzi na zmiany fizjologiczne związane z procesem ciążowym: insulinooporność wywołana przez hormony łożyskowe (hormon wzrostu, laktogen), zaburzenia wydzielania insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez wątrobę. Po porodzie najczęściej poziom glukozy we krwi normalizuje się.

Kobiety z cukrzycą ciążową są bardziej podatne na zachorowanie na cukrzycę typu 2 w ciągu następnych 15 lat (30-50% ciężarnych).

Panie z cukrzycą muszą dokładnie kontrolować poziom cukru przed zajściem w ciążę i w czasie jej trwania, aby uniknąć niebezpieczeństwa powikłań. Nadmierne stężenie glukozy zwiększa ryzyko przesadnego wzrostu i dużej masy urodzeniowej, a wówczas konieczny jest przedwczesny poród i cesarskie cięcie. Ciężka hiperglikemia u matki może u dziecka spowodować kwasice, śmierć lub wady wrodzone głównie serca, nerek i nerwów.

Cukrzyca. Porada lekarska

Każdy inaczej reaguje na cukrzycę, dlatego każdy wymaga stałej opieki lekarskiej. Większość cukrzyków prowadzi normalny tryb życia, jednak istnieje niebezpieczeństwo poważnych powikłań, jeśli choroba nie jest systematycznie kontrolowana - wymagają one szybkiej interwencji lekarza:

cukrzyca typu 1:

• kwasica ketonowa, wstrząs i śpiączka (zagrożenie krótkoterminowe): na skutek spalania przez organizm tłuszczów i tkanki mięśniowej w celu uzyskania energii, normalnie otrzymywanej z glukozy, powstają ciała ketonowe; charakterystyczne objawy to odwodnienie, głęboki i szybki oddech (często o zapachu acetonu), bóle brzucha, senność

cukrzyca typ 1 i 2 (podwyższony poziom cukru we krwi wpływa negatywnie na naczynia krwionośne i układ nerwowy):

• choroby układu krwionośnego - choroba niedokrwienna serca, choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu
• choroby nerek - nefropatia cukrzycowa (niewydolność nerek)
• uszkodzenia nerwów obwodowych: polineuropatia cukrzycowa z objawami zaburzenia czucia, uczucia drętwienia, bólu lub parzenia dłoni i stóp; cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu nerwowego z objawami zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (m.in. uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja 
• zespół stopy cukrzycowej - zaburzenia unerwienia i niedokrwienie stóp - miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych, konsekwencją mogą być owrzodzenia, deformacje stopy, infekcje, martwica i amputacja kończyny
• zakażenia skórne - rany i uszkodzenia skóry, szczególnie kończyn dolnych, trudno się goją i są bardzo podatne na zakażenia
• zakażenia wirusowe np. grypa z objawami tj. wymioty, bóle brzucha, wysoki poziom cukru i acetonu w moczu, stężenie cukru we krwi powyżej 200mg. i temperatura 38°C lub wyższa
• hipoglikemia, czyli zmniejszony poziom glukozy we krwi; ciężkie objawy tj. ból głowy, zaburzenia emocji, utrata przytomności, drgawki i śpiączka leczy się poprzez dożylne podanie glukozy; wysoka częstotliwość występowania objawów hipoglikemicznych wymaga modyfikacji schematu leczenia
• hiperglikemia to zwiększone stężenie cukru we krwi; łagodne objawy to wydalanie dużej ilości moczu, wzmożony apetyt i pragnienie, zaburzenia widzenia i zawroty głowy, natomiast do ciężkich objawów należy utrata apetytu, kurcze brzucha, nudności i wymioty, odwodnienie, zmęczenie, przyspieszony oddech i śpiączka
• choroby oczu: uszkodzenie siatkówki (retinopatia cukrzycowa) może doprowadzić do ślepoty, zaćma, zmiany naczyniówki